GDP là gì? Những tác động của GDP đến thị trường tài chính

Theo dõi và nắm bắt được các chỉ báo kinh tế vĩ mô đóng vai trò quan trọng đối với trader trong quá trình đầu tư tài chính. Một trong những chỉ báo được quan tâm và xuất hiện nhiều nhất trên các tạp chí tài chính là GDP.

Vậy GDP là gì? Nó có những tác động thế nào đến thị trường tài chính? Trong bài viết hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau thảo luận về GDP, xem xét thay đổi của nó trong thời gian gần đây và cách sử dụng GDP cho hoạt động phân tích xu hướng thị trường cũng như sản phẩm đầu tư.

GDP (Gross Domestic Product) là tổng sản phẩm quốc nội hay tổng giá trị các loại hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong lãnh thổ của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định (thường là theo quý hoặc theo năm). GDP là một trong những chỉ số kinh tế quan trọng nhất để đánh giá sức khỏe và tăng trưởng của một nền kinh tế.

Cách tính GDP: GDP có thể được tính theo 03 phương pháp chính với các tiếp cận khác nhau, bao gồm:

·   GDP tính theo tiêu dùng

GDP được tính bằng tổng chi tiêu của các đối tượng kinh tế cho các hàng hóa và dịch vụ cuối cùng trong quốc gia. Các đối tượng kinh tế bao gồm người tiêu dùng, chính phủ, doanh nghiệp và nước ngoài. Công thức tính GDP theo phương pháp sử dụng cuối cùng như sau: 

GDP = C + G + I + NX

Trong đó:

-        C – Consumtion: Tiêu dùng

-        G – Government Spending: Tiêu dùng chính phủ

-        I – Investment: Đầu tư

-        NX – Net Export: Xuất khẩu ròng hay giá trị xuất khẩu trừ đi nhập khẩu.

·       GDP tính theo sản xuất

GDP được tính bằng tổng giá trị gia tăng thêm (value added) của tất cả các ngành kinh tế trong quốc gia. Giá trị thêm là sự khác biệt giữa giá trị sản phẩm và giá trị của các nguyên liệu đầu vào. Công thức tính GDP theo phương pháp sản xuất như sau:

GDP =– Tổng giá trị sản xuất – Tổng giá trị tiêu dùng trung gian = Tổng giá trị thêm của các ngành kinh tế + Khấu hao + Thuế gián thu - Trợ cấp gián thu.

·       GDP theo thu nhập:

GDP được tính bằng tổng thu nhập của các yếu tố sản xuất (lao động và vốn) trong quốc gia. Thu nhập của lao động bao gồm lương, tiền công và các khoản trợ cấp. Thu nhập của vốn bao gồm lợi nhuận, lãi suất và thuê. Công thức tính GDP theo phương pháp thu nhập như sau: 

GDP = W + R + I + Pr + T + D

Trong đó:

-        W – Wage: Tiền công/ lương

-        R – Rent: tiền thuê bất động sản

-        I – Interest: Tiền lãi

-        Pr – Profit: Lợi nhuận

-        T – Indirect Tax: thuế gián thu (thuế tính theo các giá trị tiêu dùng sản phẩm & dịch vụ của người tiêu dùng).

-        D – Depreciation: Khấu hao tài sản cố định

03 phương pháp này nếu được tính chính xác sẽ có cùng kết quả, tuy nhiên, việc áp dụng sẽ phụ thuộc vào từng quốc gia và tính sẵn có của dữ liệu. Ví dụ, tại Việt Nam hiện nay sử dụng phổ biến nhất là phương pháp tính GDP theo sản xuất.

- Đo lường sức khoẻ kinh tế: GDP là một chỉ số đo lường cơ bản nhất để đánh giá sức khoẻ kinh tế của một quốc gia. Nó cho phép chính phủ, các nhà quản lý và các nhà đầu tư biết được mức độ tăng trưởng kinh tế của quốc gia và các ngành kinh tế.

- Đo lường sự tăng trưởng và tiến bộ của một nền kinh tế: Bằng cách so sánh giá trị sản xuất của các năm hoặc các quý khác nhau, nếu GDP tăng trong một khoảng thời gian nhất định (các quý hoặc các năm), điều này thể hiện rằng nền kinh tế của quốc gia đó đang phát triển và tiến bộ.

- Dự báo các xu hướng kinh tế: GDP có thể giúp dự báo các xu hướng kinh tế của một quốc gia, ví dụ như dự báo tình hình thị trường lao động, tình hình xuất khẩu và tình hình tiêu dùng.

- Xác định chính sách kinh tế: GDP là một trong những yếu tố quan trọng để xác định chính sách kinh tế của một quốc gia. Các nhà quản lý có thể sử dụng GDP để đánh giá tình hình kinh tế và quyết định về các chính sách kinh tế, chẳng hạn như chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ, chính sách đầu tư và chính sách giáo dục.

- Định hướng đầu tư: GDP có thể giúp định hướng đầu tư của các doanh nghiệp và các nhà đầu tư. Nếu GDP của một quốc gia tăng, các doanh nghiệp và các nhà đầu tư có thể có xu hướng đầu tư vào quốc gia đó vì nó có tiềm năng phát triển và tăng trưởng kinh tế.

- GDP cho biết cấu trúc của nền kinh tế, bằng cách phân tích các thành phần của GDP như tiêu dùng, đầu tư, chi tiêu chính phủ và xuất khẩu ròng. Từ đó, có thể nhận biết được ngành nào đóng góp nhiều hay ít cho GDP, cũng như sự cân bằng giữa các nguồn thu nhập và chi tiêu trong nền kinh tế.

- GDP là cơ sở để so sánh giữa các quốc gia về mức độ phát triển kinh tế, bằng cách chuyển đổi GDP sang một đơn vị tiền tệ chung như USD. Từ đó, có thể xếp hạng các quốc gia theo kích thước kinh tế, hoặc tính GDP bình quân đầu người để so sánh mức sống của người dân.

Với tầm quan trọng của chỉ số GDP, nó có những tác động lớn đến tất cả các thị trường tài chính, bao gồm:

• Thị trường trái phiếu và tiền gửi: Thường thì khi GDP tăng cao, ngân hàng có thể sẽ tăng lãi suất do nhu cầu về vốn tăng lên để mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh. Lãi suất tăng sẽ làm cho việc cho vay và đầu tư của các tổ chức và nhà đầu tư trở nên đắt hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến giá trị của các tài sản và các thị trường tài chính như thị trường trái phiếu và thị trường tiền gửi.

Biểu đồ GDP và trái phiếu 10 năm của Mỹ từ 1953 – 2017(Nguồn: US Deparment of Commerce)

• Thị trường chứng khoán: Nếu GDP tăng, doanh thu và lợi nhuận của các công ty thường sẽ tăng, dẫn đến sự tăng giá trị của các cổ phiếu. Ngoài ra, GDP tăng cũng khiến tâm lý nhà đầu tư lạc quan, điều này có thể tạo đà tích cực cho thị trường chứng khoán.

Tăng trưởng GDP và chỉ số S&P500 (Nguồn: Real Investment Advice)

• Thị trường ngoại tệ: Nếu GDP của một quốc gia tăng, đồng tiền của quốc gia đó sẽ trở nên mạnh hơn. Điều này có thể làm tăng giá trị của đồng tiền và làm giảm giá trị của hàng hóa xuất khẩu. Từ đó, thị trường ngoại hối cũng có thể bị ảnh hưởng.

- Thị trường hàng hóa: Thông thường GDP tăng, nhu cầu tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ sẽ tăng. Điều này có thể dẫn đến sự tăng giá trị của các tài sản hàng hóa, chẳng hạn như dầu hoặc các sản phẩm nông nghiệp. Tuy nhiên, điều này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như lãi suất, quan hệ thương mại, chính trị giữa các quốc gia… Ví dụ, giá vàng thường có xu hướng tăng trong các thời kỳ suy giảm kinh tế, GDP giảm. 

Tăng trưởng GDP và giá Vàng (Nguồn: Sunshine Profits)

- Thị trường tiền ảo: thị trường tiền ảo là một thị trường tài chính khá mới so với các thị trường khác, do đó không có sự tương quan rõ ràng giữa số liệu GDP và giá trị của các loại tiền ảo. Tuy nhiên, do tác động của GDP đến nền kinh tế và thị trường chứng khoán, trong khi đó thị trường tiền ảo có xu hướng biến động theo thị trường chứng khoán nên có thể đánh giá tác động của GDP lên thị trường tiền ảo thông qua các thị trường khác.

-Vấn đề lạm phát : Số liệu GDP cao hơn dự báo cũng có thể gây áp lực lên lạm phát, khiến ngân hàng trung ương có thể tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát. Điều này có thể làm tăng giá trị của tiền tệ quốc gia, nhưng cũng làm giảm khả năng vay mượn và chi tiêu của các doanh nghiệp và người tiêu dùng. 

Ngược lại, số liệu GDP thấp hơn dự báo có thể gây áp lực xuống lạm phát, khiến ngân hàng trung ương có thể giảm lãi suất để kích thích nền kinh tế. Điều này có thể làm giảm giá trị của tiền tệ quốc gia, nhưng cũng làm tăng khả năng vay mượn và chi tiêu của các doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Tóm lại, GDP có ảnh hưởng rất lớn đến các thị trường tài chính khác nhau và các nhà đầu tư thường sử dụng nó để đưa ra quyết định đầu tư.

Sau khi đại dịch Covid bùng phát vào năm 2020, nền kinh tế toàn cầu bị ảnh hưởng nghiêm trọng, GDP sụt giảm nhanh chóng. Nhưng trong năm 2021 và 2022, khi đại dịch được khống chế GDP các quốc gia đã có mức hồi phục đáng kể. Việt Nam là một trong những quốc có mức tăng trưởng cao trong khu vực và trên thế giới.

- Năm 2021, GDP Việt Nam đạt 366,1 tỷ USD, đứng thứ #38 trên thế giới. Mức tăng trưởng đạt 2,58%.

-Năm 2022, GDP Việt Nam tăng kỷ lục, đạt ~ 409 tỷ USD, đứng thứ #36 trên thế giới. Tốc độ tăng trưởng thuộc mức cao nhất trên thế giới với 8,02%. 

Tốc độ tăng trưởng GDP Việt Nam qua các năm (Nguồn: Vnexpress)

Mức tăng trưởng vượt trội trong năm 2022 của Việt Nam có sự đóng góp ~67% đến từ tiêu dùng sau khi nền kinh tế mở cửa trở lại. Các quốc gia cũng gỡ bỏ hạn chế đi lại, tạo điều kiện cho chuỗi cung ứng toàn cầu hoạt động liên tục là điều kiện quan trọng cho hoạt động sản xuất kinh doanh và tăng trưởng GDP.

Vậy GDP trong năm 2023 và 2024 sẽ diễn biến ra sao? Chi tiết những dự đoán về GDP là nội dung trong phần tiếp theo của bài viết.

Trong cập nhật về toàn cảnh nền kinh tế toàn cầu gần đây nhất của Quỹ tiền tệ thế giới – IMF, có nhận định về tốc độ tăng trưởng GDP toàn cầu, bao gồm các nền kinh tế lớn sẽ chậm lại do tình trạng lạm phát và lãi suất duy trì ở mức cao. 

Dự đoán tăng trưởng GDP theo khu vực trên thế giới (Nguồn: IMF)

Theo đó, mức tăng trưởng GDP toàn cầu trong năm 2023 được dự đoán ở mức 2,9% (thấp hơn 0,5% so với năm 2022), nhưng hồi phục tốt hơn trong năm 2024 ở mức 3,1%. Tác động tiêu cực nhất trong năm 2023 và 2024 đến từ Mỹ khi được dự đoán mức tăng trưởng tương ứng là 1,4% và 1,0%. Tiếp đó là khu vực Châu  u với mức 0,7% năm 2023 và 1,6% năm 2024. 

Trong khi đó khu vực Châu Á được đánh giá có mức tăng trưởng tốt trong năm 2023 và 2024, với mức trung bình ~3,5% khu vực Trung Đông % Trung Á và ~5,2% với các quốc gia thuộc nền kinh tế mới nổi, tiêu biểu là Trung Quốc. 

Riêng đối với Việt Nam, mức dự báo tăng trưởng GDP từ các chuyên gia kinh tế và tổ chức tài chính quốc tế khá cao. Theo báo cáo của ngân hàng Standard Chartered, GDP Việt Nam có thể ở mức ~ 7,2% trong năm 2023 và 6,7% vào năm 2024 .. Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam được dự báo sẽ hạ còn 6,3% trong năm 2023 và sẽ lên 6,5% vào năm 2024.  

Theo các phân tích và đánh giá trong bài về tình hình kinh tế toàn cầu năm 2023/2024 thông qua chỉ số GDP có thể thấy 02 năm tới, thị trường vẫn đối mặt với những khó khăn trong việc hồi phục tăng trưởng kinh tế. 

Dòng tiền đầu tư vẫn bị hạn chế bởi lãi suất duy trì ở mức cao. Tuy nhiên, nếu trader có một chiến lược đầu tư phù hợp thì việc kiếm lời từ các thị trường tài chính khác nhau vẫn rất khả quan. Dưới đây là một số gợi ý để trader tham khảo:

• Vàng: Mặc dù các ngân hàng trung ương liên tục tăng lãi suất để kiềm chế lạm phát, từ đó làm giảm giá các loại hàng hoá. Tuy nhiên, điều này là gây ra nguy cơ suy thoái kinh tế, khiến vàng trở thành tiêu điểm đầu tư cho năm 2023/2024.

  
  

  Các ngân hàng đầu tư và chuyên gia kinh tế cũng nhận định về việc giá vàng sẽ sớm trở lại mức đỉnh 2074 USD trong năm 2023 và xu hướng tăng sẽ tiếp tục cho đến khi ngân hàng nới lỏng chính sách tiền tệ và dấu hiệu kinh tế hồi phục rõ ràng. Vào 14/4/2023, giá vàng thế giới đã lên mức 2.045 USD/ounce, gần mức cao nhất  là 2.063,2 USD/ounce thiết lập vào năm 2020 giá vàng. 

  
  

• Thị trường chứng khoán: Thị trường chứng khoán đã có một năm 2022 ảm đảm với xu hướng giảm mạnh cả về giá và thanh khoản. Năm 2023 vẫn được xem là năm khó khăn với thị trường chứng khoán khi mà nguy cơ suy thoái kinh tế diện rộng và lãi suất duy trì ở mức cao.

  
  

  Nhưng có thể thấy từ đầu năm 2023 tới nay, các cổ phiếu công nghệ có hiệu suất ấn tượng như Apple tăng +23%, Microsoft tăng +15,4%, Google tăng +18,07%, Nvidia tăng +80,3%, Tesla tăng 60,7%, Meta tăng +67,7%. Điều này cũng khiến cho chỉ số Nasdaq Composite tăng +11%. Năm 2024, được nhận định kinh tế toàn cầu sẽ tăng trưởng trở lại khi lãi suất bắt đầu giảm và cũng tạo điều kiện cho đà tăng của thị trường chứng khoán. 

  
  

• Thị trường tiền ảo: Thị trường tiền ảo cũng đang được quan tâm nhiều hơn trong năm 2023 khi các khủng hoảng tài chính diễn ra trong hệ thống các ngân hàng, đặc biệt sự sụp đổ của Silicon Valley Bank và Credit Suisse trong tháng 3/2023. Tính đến tháng 4/2023,  trong vòng 6 tháng, Bitcoin đã tăng +58,44%, ETH tăng +62,69%, LTC tăng +97,15%, BNB tăng +26,62%, ADA tăng +28,28%... 

Ngoài ra, việc đầu tư vào thị trường Forex trong năm 2023 và 2024 cũng có thể cân nhắc, đặc biệt các giai đoạn ngân hàng trung ương điều chỉnh lãi suất hay khi các nước công bố chỉ số GDP, điều này ảnh hưởng đến giá trị tiền tệ các quốc gia và tạo cơ hội cho việc kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá. 

Trên đây là một số thông tin cơ bản về chỉ số GDP và tác động của nó đến thị trường tài chính. GDP là một chỉ số quan trọng để đo lường sức khỏe kinh tế của một quốc gia cũng như toàn cầu. Tuy nhiên, GDP không phản ánh đầy đủ mọi khía cạnh của nền kinh tế. Do đó, trader cần sử dụng GDP kết hợp với các chỉ số khác để đánh giá xu hướng thị trường chung.